SCARF als kompas voor de menselijke kant van verandering

Verandering is een constante in elke organisatie. Of het nu gaat om een nieuwe structuur, een fusie of een aangepaste werkwijze – vroeg of laat bots je als bedrijfsleider, teamleider, projectmanager, HR, QSHE ... op weerstand. Maar wat als je die weerstand zou kunnen ombuigen naar motivatie?

Het SCARF-model is een krachtig hulpmiddel om de psychologische reacties van mensen op verandering te begrijpen én positief te beïnvloeden. Het helpt je anticiperen op weerstand en biedt concrete handvaten om motivatie aan te wakkeren. Het SCARF-model (NeuroLeadership Institute, Rock D.) combineert breinonderzoek met motivatie & veranderingsmanagement en is een van de meest effectieve verandermodellen voor het begeleiden van de emotionele kant van verandertrajecten.

SCARF staat voor vijf universele menselijke behoeften:

• Status – Gezien en gewaardeerd worden

• Certainty (Zekerheid) – Weten waar je aan toe bent

• Autonomy (Autonomie) – Controle hebben over je eigen werk

• Relatedness (Verbondenheid) – Je veilig en verbonden voelen

• Fairness (Eerlijkheid) – Een rechtvaardige, respectvolle behandeling

Wordt één van deze factoren bedreigd, dan slaan onze hersenen alarm – met stress en weerstand als gevolg. Maar omgekeerd geldt ook: als je deze vijf elementen positief aanspreekt, verhoog je vertrouwen, engagement en motivatie.

Iedereen is anders. Wat voor de ene bedreigend voelt, laat de ander koud. Daarom is het belangrijk om als leider sensitief te zijn voor de signalen en beleving van elk individu.

Hoe pas je SCARF concreet toe als leider tijdens verandering?

Het SCARF-model geeft je een menselijk kompas tijdens verandering. Hier zijn 5 snelle en krachtige manieren om er slim mee om te gaan:

✅ Erken bijdragen (Status): Laat medewerkers voelen dat ze ertoe doen. Geef complimenten, vraag hun mening of betrek ze bij beslissingen. Zo versterk je hun gevoel van waarde en erkenning tijdens verandering.

✅ Bied duidelijkheid waar je kan (Certainty): Ook als niet alles vastligt, kun je helder zijn over wat je wél weet en wat niet. Transparantie creëert rust en vertrouwen in onzekere tijden. In periodes van hoge onzekerheid is het cruciaal om je team geregeld te informeren — zelfs als er niets nieuws is. Want ook dát biedt houvast en voorkomt speculaties.

✅ Stimuleer eigenaarschap (Autonomy). Laat medewerkers meedenken, meebeslissen of zelf met oplossingen komen. Verandering brengt niet alleen onzekerheid, maar ook kansen. Als leider zoek je actief naar die opportuniteiten en nodig je je team uit om eraan mee te bouwen. Zo breng je perspectief en versterk je het vertrouwen in de toekomst.

✅ Versterk de verbondenheid (Relatedness): organiseer regelmatig check-ins volgens een vast patroon, vier successen samen en toon oprechte interesse. Zo creëer je veiligheid, verbondenheid en teamspirit. Het stelt je in staat om tijdig in te spelen op zorgen en geeft ruimte voor feedback.

✅ Wees eerlijk en consequent (Fairness): Behandel iedereen gelijk, communiceer open en wees duidelijk over het waarom achter beslissingen. Dat vergroot het gevoel van eerlijkheid én jouw geloofwaardigheid als leider.

SCARF bij feedback: klein verschil, groot effect

We nodigen je ook uit om bij het geven van feedback of veranderingsgesprekken – stil te staan bij welke SCARF-elementen mogelijk geraakt worden. Voorbeeld: Je geeft feedback aan een medewerker over zijn samenwerking, en hij reageert defensief. Grote kans dat zijn status of zekerheid geraakt wordt door je feedback. Door erkenning te geven (“Ik waardeer je inzet”) en je intentie te verduidelijken (“Ik wil samen kijken hoe we de samenwerking kunnen versterken”), verlaag je weerstand en verhoog je motivatie. Tip: Denk dus vooraf al na over de mogelijke SCARF-triggers – zeker bij feedback- of veranderingsgesprekken.

BoostFactor begeleidt de menselijke kant van verandering

BoostFactor heeft leertrajecten met spelprojecten rond 'the human side of change'. Via ervaringsgerichte werkvormen dompelen we leidinggevenden, project- en changemanagers, ambassadors onder in realistische change-simulaties. Daarna maken we samen de vertaalslag naar de werkcontext. Het SCARF-model is een van de conceptuele kaders die we ondere andere gebruiken – en telkens weer blijkt: als je de mens begrijpt, krijg je verandering mee in beweging.

📌 Meer weten over onze change workshops en hoe je meer veranderbereidheid kan stimuleren in jouw organisatie? Neem contact op voor een infosessie!

Bron:

(1) Godts, Inge. (2021). Topsnelheid op de industriële werkvloer - Hoe je met mindset-based leiderschap kan bouwen aan betrokken en wendbare medewerkers. Brugge, die Keure.

(2) Rock, David. (2019). Your Brain at Work - Strategies for Overcoming Distraction, Regaining Focus,

and Working Smarter All Day Long, HarperCollins Publishers.

#Leiderschap #Veranderingsmanagement #ChangeLeadership #HumanSideOfChange #MensgerichtLeiderschap #Transformatie